Słownik
Najważniejsze pojęcia
Najważniejsze pojęcia
Jeden z działów geologii, wydzielona jako samodzielna nauka w latach 20. XX w. Zajmuje się badaniem środowiska geologicznego, jego zmienności i ewolucji dla potrzeb planowania przestrzennego i regionalnego, oraz projektowania, wykonawstwa i eksploatacji obiektów budowlanych. Jest ona dziedziną międzydyscyplinarną, która w praktyce wiąże takie działy wiedzy jak mechanika gruntów, geotechnika, hydrogeologia, gruntoznawstwo, inżynieria budowlana, geomorfologia, geochemia, geofizyka, pozostałe dziedziny geologii i wiele innych
Jest ściśle związana z inżynierią lądową. Jest to nauka o pracy i badaniach ośrodka gruntowego dla celów projektowania i wykonawstwa budowli ziemnych i podziemnych oraz fundamentów budynków i nawierzchni drogowych. Jest to nauka interdyscyplinarna, wykorzystująca gruntoznawstwo, mechanikę gruntów, fundamentowanie, geologię – w szczególności inżynierską, chemię, fizykę, mechanikę budowli, reologię etc.
Nauka o wodach podziemnych (z greckiego: hydro – woda, geo – ziemia, logos – nauka).
Hydrogeologia obejmuje wiele zagadnień teoretycznych, jak i ściśle związanych z gospodarką. W obrębie hydrogeologii wyróżnia się:
dynamikę wód podziemnych, zajmującą się analizą ruchu wody w środowisku skalnym;
hydrogeologię regionalną, której polem działania są syntezy hydrogeologiczne regionów, wyodrębnianie struktur (jednostek hydrogeologicznych) i relacji między nimi;
hydrogeochemią, która zajmuje się składem, genezą i procesami zmian składu chemicznego wód podziemnych;
paleohydrogeologię, zajmującą się ewolucją zbiorników i genezą wód podziemnych.
Odmiana nauk inżynierskich oraz dyscyplina, która łączy w sobie umiejętności takie jak projektowanie, wznoszenie oraz utrzymanie wszelkich obiektów budowlanych w ich środowisku naturalnym, a w szczególności takich jak mosty, drogi, kanały, zapory oraz przede wszystkim budynki. Inżynieria lądowa jest jedną z najstarszych nauk inżynierskich zaraz po inżynierii wojskowej. W większości przypadków jest narzędziem służącym do realizacji wizji architektów, którzy są pierwszym ogniwem procesu budowlanego.
Pod kątem genezy, jest to ilasta skała osadowa, powstała najczęściej w okresie czwartorzędu w wyniku nagromadzenia osadów morenowych (skały ilaste starsze niż czwartorzędowe nazywane są najczęściej iłami). Jest to zatem skała złożona z minerałów ilastych, kwarcu, skaleni, substancji koloidalnych, może zawierać okruchy innych skał oraz substancje organiczne (humus, korzenie, bituminy).
Wody podziemne, zalegające na większych głębokościach niż wody zaskórne. Nie podlegają bezpośrednim wpływom czynników atmosferycznych, są przefiltrowane i z tego względu nadają się do użytkowania dla celów spożywczych. Wody te nie podlegają zmianom temperatury w ciągu doby, cechuje je równowaga termiczna. Temperatura ich zmienia się w zależności od pór roku. Występują poniżej wyraźnej i trwale utrzymującej się strefy napowietrzenia. Wody te są wykorzystywane w studniach.
Opis struktur geologicznych, formacji geologicznych, gruntów i zagrożeń.
pomiary wykonywane in situ przy pomocy urządzeń technicznych zwanych sondami. Sondowania mogą mieć charakter dynamiczny i statyczny.
Badania powierzchniowe np. próbne obciążenie w badanich CBR lub przy użyciu płyty statycznej (VSS) lub płyty dynamicznej (VD).
Badania właściwości fizycznych gruntów (np. uziarnienie, wilgotność, granice konsystencji, ciężar objętościowy).
Badania własności mechanicznych (np. badania trójosiowe, ścinanie bezpośrednie).
Badania odkształcalności gruntów (np. badanie edometryczne).
Wody, zalegające pod powierzchnią Ziemi na różnych głębokościach, powstałe na skutek różnych procesów geologicznych. Ich łączna objętość wynosi ok. 60 000 tys. km³, co stanowi ok. 4,12‰ ogólnej objętości zasobów hydrosfery Ziemi. Strefa nasycenia wodami podziemnymi nosi nazwę strefy saturacji, i położona jest poniżej strefy nasycenia powietrzem glebowym i innymi gazami czyli strefy aeracji. W strefie aeracji mogą występować wody, ale tylko jako wody zawieszone albo związane (woda higroskopijna, woda błonkowata, woda kapilarna). Miejsce wypływu wód podziemnych na powierzchnię w zależności od obfitości i sposobu wypływu to źródło, młaka, wykap lub wysięk.
Jest dyscypliną, która stosuje zasady mechaniki inżynieryjnej np. kinematyki, dynamiki, mechaniki cieczy i mechaniki materiałów na potrzeby przewidywania mechanicznych zachowań gruntów. Wspólnie z mechaniką skał (geomechaniką) jest podstawą w rozwiązywaniu wielu problemów inżynierskich (inżynierii geotechnicznej) i geologii inżynierskiej.
Dział geologii inżynierskiej zajmujący się badaniem i klasyfikacją gruntów ze względu na ich właściwości budowlane, oceną mechanicznej wytrzymałości gruntu jako podłoża budowli, metodami polepszenia właściwości gruntów oraz badaniem zmian tych właściwości pod wpływem wznoszonych budowli.
Nauka o formach rzeźby powierzchni Ziemi oraz procesach je tworzących i przekształcających. Zajmuje się opisem (morfografia), pomiarem (morfometria), genezą (morfogeneza) i wiekiem (morfochronologia) form powierzchni Ziemi.
Dyscyplina w dziedzinie nauk o Ziemi, w której bada się Ziemię jako planetę metodami naukowymi używanymi w fizyce.
Geochemia jest to gałąź nauk geologicznych zajmująca się historią naturalną Ziemi z chemicznego punktu widzenia.
Okruchowa skała osadowa o luźnej postaci, złożona z otoczaków o średnicy większej niż 2 mm, do nawet kilku centymetrów.
Ił – skała osadowa, bardzo drobnoziarnista, zbudowana jest głównie z minerałów ilastych (najczęściej kaolinit i illit) z domieszką łyszczyków oraz pyłu kwarcowego. Iły zawierają nie mniej niż 50% frakcji ilastej (ziarna o średnicy do 0,002 mm) i nie więcej niż 10% frakcji piaskowej (ziarna o średnicy od 0,05 mm do 2,0 mm). Grunty ilaste należą do gruntów spoistych. Ich wytrzymałość na obciążenie zależy przede wszystkim od wilgotności gruntu.
Skała osadowa powstała w wyniku zachodzących w szczególnych warunkach przemian obumarłych szczątków roślinnych, najmłodszy węgiel kopalny. Zawiera mniej niż 60% węgla.
zjawisko geologiczne i hydrodynamiczne polegające na mechanicznym wypłukiwaniu ziaren (cząstek minerałów) z osadu przez wody podziemne wsiąkające w skałę lub glebę.
Opis profilu geologicznego, obserwacje wody w otworze, pobór prób.
Opisuje cele, metody, źródła danych, przeprowadzone badania, uzyskane dane oraz model budowy geologicznej z uwzględnieniem własności geotechnicznej badanego obszaru a także zalecania dla projektu.
Sondy dynamiczne (dawniej SD): sonda lekka DPL (dawniej SL, SD10), średnia DPM (d. SD-30), ciężka DPH (d. SD-50), super ciężka DPSH (d. SC, SD-63,5), sonda CPT, CPT(U).